Kłopoty z dysleksją

Mianem dysleksji, dysgrafii czy dysortografii określa się trudności   w opanowaniu umiejętności czytania i poprawnego pisania u dzieci, które nie powinny mieć z taką nauką problemów, są normalnie rozwinięte intelektualnie, nie mają żadnych poważnych wad wzroku i słuchu ani schorzeń neurologicznych, są otoczone w szkole prawidłową opieką dydaktyczną i nie są zaniedbane środowiskowo.

Bezpośrednią przyczyną specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu jest nieharmonijny rozwój psychomotoryczny dziecka, co oznacza, że niektóre funkcje rozwijają się dobrze lub ponadprzeciętnie, inne zaś z bardzo dużym opóźnieniem. 

Według badań prowadzonych w Polsce dysleksja rozwojowa występuje u około 15% populacji. Oznacza to, że w każdej klasie można spotkać przeciętnie troje dzieci z tym problemem. 

Pierwsze symptomy zapowiadające dysleksję zaczynają się objawiać już we wczesnym dzieciństwie. Jeśli z końcem pierwszego roku życia dziecko raczkuje niechętnie lub wcale, słabo chwyta przedmioty, ma problemy z utrzymaniem równowagi, to może być, lecz nie musi, zapowiedź wystąpienia w przyszłości trudności dyslektycznych. 

Dzieci z ryzykiem dysleksji później zaczynają chodzi i biegać, nie radzą sobie z układaniem klocków i samodzielnym ubieraniem, nie próbują rysować. Jeśli dziecko późno zaczęło mówić, a mając trzy lata, porozumiewa się za pomocą pojedynczych wyrazów i bardzo prostych zdań, to może być już istotny symptom ryzyka dysleksji.  

Niezwykle ważny jest również okres przedszkolny. Na tym etapie dzieci z ryzykiem dysleksji nie lubią zabaw manipulacyjnych, mają kłopoty z układaniem puzzli, nie lubią rysować. Nie słyszą rymów i nie potrafią ich tworzyć, nie pamiętają wierszyków i nazw. Mylą nazwy pór dnia, posiłków, dni tygodnia. Nadal mają problemy z utrzymaniem równowagi: trudności z jazdą na rowerku, chodzeniem po linii, skakaniem i staniem na jednej nodze.

Sześciolatki z ryzyka dysleksji, pomimo ćwiczeń nie umieją klaszcząc, podzielić słowa na sylaby, wymienić słów zaczynających się na daną głoskę, i mają trudności w uczeniu się czytania. 

Rodzice często lekceważą wczesne sygnały, zwłaszcza mając tylko jedno dziecko, którego nie mogą porównać z innymi. Poza tym słyszą od lekarzy i pedagogów: "chłopcy później zaczynają mówić", "każde dziecko inaczej się rozwija", "jest jeszcze małe i z tego wyrośnie".

Niedostrzeżenie lub zlekceważenie wczesnych symptomów może spowodować, że na początku nauki szkolnej pojawią się nasilone trudności nie tylko w czytaniu, ale i pisaniu. Dziecko zauważy, że jest gorsze od swoich rówieśników, przeżyje więc pierwsze niepowodzenia szkolne. Pojawią się lęk przed szkołą, utrata wiary w siebie i chęci do nauki.  Jeśli szybko nie pomożemy dziecku, objawy mogą się rozszerzać, a niepowodzenia pogłębiać, dlatego tak ważne jest żeby nie zbagatelizować  niepokojących sygnałów.

Stwierdzenie dysleksji rozwojowej jest pierwszym krokiem na drodze do pokonania trudności. Im wcześniej dysleksja zostanie wykryta i zdiagnozowana, tym łatwiej jest jej przeciwdziałać. Optymalny dla dzieci wariant to wykrycie u nich ryzyka dysleksji jeszcze w przedszkolu (a najpóźniej w klasie zerowej) i skierowanie ich na zajęcia usprawniające funkcje wolniej się rozwijające: wzrokowo-przestrzenne, ruchowe i słuchowo-językowe, bo ich współdziałanie we wczesnym etapie życia decyduje o tym, jak szybko dziecko nauczy się później czytać i pisać.  

Na podstawie: M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, M. Różańska,  Uczeń z dysleksją w domu, Gdynia 2007.