Karczoch - zaklęta Cynara.

Karczoch pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego, obecnie uprawiany w całej Europie i Ameryce Północnej. W Polsce nadal uprawia się go sporadycznie, raczej amatorsko. Jest rośliną wieloletnią z rodziny astrowatych. Zazwyczaj jest uprawiany przez 3-4 lata. Jesienią zasycha jego nadziemna część, a w glebie pozostają karpy, z których na wiosnę wyrasta pęd.

Roślina ma wysokie wymagania glebowe - o wysokiej zawartości próchnicy i substancji odżywczych. Powinien być uprawiany w miejscu osłoniętym przed wiatrem i nasłonecznionym. Jest rośliną mało odporną na mróz i zaleca się okrywanie przed zimą.
Karczochy sadzi się w pierwszym roku po nawożeniu obornikiem.

Częścią jadalną są pędy kwiatowe o średnicy około 7-10 cm. Usuwa się z nich jednak zewnętrzne stwardniałe łuski okrywy i stwardniały czubek u starszych pąków. Zbiera się je przed momentem, gdy zaczynają się rozwijać - rozwarte i ciemne nie nadają się do jedzenia. Jadalne są także wybielone ogonki liściowe – jako dodatek do surówek lub ozdoba. Zbiór trwa od lipca do końca września, a nawet dłużej. Można je przechowywać w chłodnym miejscu przez około miesiąc.  

U nas  dostępne są właściwie dwie odmiany karczochów: duże, z zielonymi, okrągłymi pąkami, i małe, podłużne, w kolorze fioletowym.

Karczochy zawierają m. in. karoten, witaminę B1 i B2, PP i C oraz 3% cukrów, 3% białka, tłuszcz.  Może być spożywany przez chorych na cukrzycę.Jest także polecany dla chorych ze schorzeniami wątroby. Dzięki niskiej zawartości tłuszczu i kalorii, karczoch zapobiega odkładaniu się nadmiernej ilości cholesterolu i dobrze działa na układ pokarmowy i krwionośny. Karczochy hiszpańskie z uwagi na swoją zawartość witamin i soli mineralnych oraz innych składników, należą do jednych z najzdrowszych warzyw.

Najpopularniejszym sposobem jedzenia ugotowanych karczochów jest odrywanie płatków, maczanie ich w sosie np. ziołowym, i wysysanie, poczynając od nasady. Robimy to rękoma, a gdy dojdziemy do dna a kwiatowego wewnątrz kwiatu kroimy nożem na mniejsze kawałki i jemy widelcem. Nie zjadamy natomiast drobnych pręcików, które odkrawamy i odkładamy na bok. Przed użyciem widelca myjemy ręce w miseczce z wodą, która powinna stać na stole.

 Można je również konserwować, smażyć i piec. Karczoch dobrze komponuje się z anchois, bazylią, jajkami, cytryną, parmezanem, pomidorami. We Włoszech młode główki kwiatowe po ugotowaniu zalewa się oliwą i przechowuje. 

Karczoch ma swoje zastosowanie również w kosmetyce. Jest uważany za cenny dodatek do płynów oczyszczających skórę, toników, lotionów, kremów i maseczek kosmetycznych.

Gdy dokonujemy zakupu tego warzywa, należy wybierać tylko te, które mają jeszcze szczelnie zamknięte koszyczki. Płaszczyzna cięcia nie może być wyschnięta i pomarszczona, a listki powinny być jędrne, soczyste i twarde. Po tygodniu od zebrania liście karczochów brązowieją i wysychają, dlatego kupując karczochy należy wybierać owoce zbite i dorodne, z mocno zaciśniętymi liśćmi. Nie są niestety zbyt trwałe, ale zawinięte w szmatkę można je przez 3 dni przechowywać w lodówce lub (jeśli mają długie szypułki) wstawić jak kwiaty do wazonu.